Lateinischer Text des IPO (1648 Oktober 24)
 		 
  Kollationsvorlage:
Acta Pacis Westphalicae. Hrsg. von der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften in Verbindung mit der Vereinigung zur Erforschung der Neueren Geschichte e.V. durch Konrad Repgen. Serie III Abteilung B: Verhandlungsakten. Band 1: Die Friedensverträge mit Frankreich und Schweden. 1: Urkunden. Bearb. von Antje Oschmann. Münster 1998, 146-150. 		 
 
 

Traité 1648

 
 

Article XV IPO

 
   
  [Art. XV,1 IPO = § 48 IPM] Circa causam Hasso-Cassellanam conventum est, ut sequitur:
Primo omnium: Domus Hasso-Cassellana omnesque eius principes, maxime domina Amelia Elisabetha, Hassiae landgravia, eiusque filius, dominus Wilhelmus, illorumque haeredes, ministri, officiales, vasalli, subditi, milites et alii quocunque modo illis addicti nullo prorsus excepto, non obstantibus contrariis pactis, processibus, proscriptionibus, declarationibus, sententiis, executionibus et transactionibus, sed illis omnibus ut et actionibus vel praetensionibus ratione damnorum et iniuriarum tam neutralium quam belligerantium annullatis, universalis amnestiae suprasancitae [vgl. Art. II IPO] et ad initium belli Bohemici cum plenaria restitutione reductae (exceptis Caesareae maiestatis et domus Austriacae vasallis et subditis haereditariis, quemadmodum de iis in § "Tandem omnes etc." [vgl. Art. IV,51-55 IPO] disponitur) omniumque beneficiorum ex hac et religiosa pace provenientium pari cum caeteris statibus iure, prout in articulo incipiente "Unanimi etc." [vgl. Art. VII,1-2 IPO] disponitur, plenarie participes sunto. 		 
 
  [Art. XV,2 IPO = § 49 IPM] Secundo: Domus Hasso-Cassellana eiusque successores abbatiam Hirsfeldensem cum omnibus appertinentiis secularibus et ecclesiasticis sive intra sive extra territorium (ut praepositura Gellingen) sitis, salvis tamen iuribus, quae domus Saxonica a tempore immemoriali possidet, retineant et eo nomine investituram a Caesarea maiestate toties, quoties casus evenerit, petant et fidelitatem praestent.  
 
  [Art. XV,3 IPO = § 50 IPM] Tertio: Ius directi et utilis dominii in praefecturas Schaumburg, Bückenburg, Saxenhagen et Statthagen episcopatui Mindano antehac assertum et adiudicatum porro ad dominum Wilhelmum, modernum Hassiae landgravium, eiusque successores plenarie in perpetuum citra ulteriorem dicti episcopatus aut alterius cuiusvis contradictionem aut turbationem pertineat, salva tamen transactione inter Christianum Ludovicum ducem Brunsvico- Lüneburgensem et Hassiae landgraviam Philippumque comitem de Lippe inita, firma etiam manente, quae inter eandem landgraviam et dictum comitem inita est, conventione.  
 
  [Art. XV,4 IPO = § 51 IPM] Conventum praeterea est, ut pro locorum hoc bello occupatorum restitutione et indemnitatis causa dominae landgraviae Hassiae tutrici eiusque filio huiusve successoribus Hassiae principibus ex archiepiscopatibus Moguntinensi et Coloniensi, episcopatibus item Paderbornensi, Monasteriensi et abbatia Fuldensi sexies centena millia [600.000] thalerorum Imperialium bonitate Imperialibus constitutionibus modernis correspondentium intra spatium novem mensium a tempore ratificationis pacis computandum Cassellis solventium periculo et sumptibus pendantur, nec contra promissam solutionem ulla exceptio ullusve praetextus admittatur, multo minus summa conventa ullo arresto afficiatur.  
 
  [Art. XV,5 IPO = § 52 IPM] Ut etiam domina landgravia de solutione tanto securior sit, sequentibus conditionibus retineat Neus, Cosfeld et Neuhaus inque iis locis sua sibique solum obligata praesidia habeat, ea quidem lege, ut praeter officiales et alias personas in praesidiis necessarias dictorum trium locorum praesidia coniunctim non excedant numerum mille ducentorum [1.200] peditum et centum equitum, dominae landgraviae dispositioni relicto, quot cuivis dictorum locorum peditum et equitum imponere quemve huic vel illi praesidio praeficere velit.  
 
  [Art. XV,6 IPO = § 53 IPM] Praesidia autem secundum ordinationem de sustentatione officialium et militum Hassiacis hactenus consuetam alantur, et quae ad conservanda fortalitia necessaria sunt, praestentur ex archi- et episcopatibus, in quibus dicta arx et civitates sunt sitae, absque summae supranominatae diminutione. Integrum autem sit ipsis praesidiis contra morosos et tardantes, sed non ultra debitam summam exequi. Iura autem superioritatis et iurisdictio tam ecclesiastica quam secularis et reditus nominatarum arcis et civitatum domino archiepiscopo Coloniensi sint salva.  
 
  [Art. XV,7-9 IPO = §§ 54-55 IPM] Quamprimum vero post ratificatam pacem dominae landgraviae trecenta millia [300.000] thalerorum Imperialium fuerint exsoluta, restituta Neussia retineat Cosfeld solum et Neuhaus, ita tamen, ut praesidium Neussianum in Cosfeld et Neuhaus non deducat vel eius nomine quicquam ulterius exigat nec praesidia in Cosfeld numerum sexcentorum peditum et quinquaginta equitum, in Neuhaus autem centum peditum excedant. Sin autem intra terminum novem mensium dominae landgraviae integra summa non dependatur, non tantum Cosfeld et Neuhaus, donec plenaria subsecuta fuerit solutio, sed etiam pro residuo summae eiusque singulis centenis quinque annuatim Imperiales, donec residuum summae exsolutum fuerit, pensionis nomine solvantur, et tot praefecturarum ad supranominatos archi- et episcopatus atque abbatiam pertinentium et Hassiae principatui vicinarum, quot praestandis et exsolvendis pensionibus sufficiunt, quaestores et receptores dominae landgraviae iuramento obstringantur, ut de reditibus annuas residuae summae pensiones solvant, non obstante dominorum suorum prohibitione.
Quod si vero quaestores et receptores in solvendo moras nectant aut reditus alio conferant, domina landgravia exequendi et ad solutionem quovis modo illos adigendi liberam habeat potestatem, de reliquo iure territoriali domino proprietatis interea semper salvo. Simulac vero domina landgravia totam summam cum pensionibus a tempore morae acceperit, restituat illico loca iam denominata cautionis loco interim retenta, pensiones cessent, et quaestores atque receptores, quorum facta fuit mentio, iuramenti nexu sint liberati.
Quarum autem praefecturarum reditus pensionibus contingente mora solvendis sint assignandi, ante ratificationem pacis eventualiter conveniet, quae conventio non minoris sit roboris quam ipsum pacis instrumentum. 		 
 
  [Art. XV,10-11 IPO = § 56(1)-(2) IPM] Praeter loca autem securitatis causa, ut memoratum, dominae landgraviae relinquenda et post solutionem demum restituenda restituet illa nihilominus ratificatione pacis subsecuta omnes provincias et episcopatus nec non illorum urbes, praefecturas, oppida, fortalitia, propugnacula et omnia denique bona immobilia nec non iura inter haec bella ab ipsa occupata, ita tamen, ut tam in praefatis tribus locis cautionis nomine retinendis quam reliquis omnibus restituendis non solum annonam et omnia ad bellicum apparatum spectantia quae inferri vel fieri curavit, per subditos evehenda dominae landgraviae et supradictis successoribus, quae vero ab ipsa non illata, sed in locis occupatis tempore occupationis reperta sunt et adhuc extant, ibi permaneant, sed ut etiam fortificationes et valla durante occupatione extructa eatenus destruantur, ne tamen urbes, oppida, arces et castra cuiusvis invasionibus et depraedationibus pateant.  
 
  [Art. XV,12 ± § 57 IPM] Et quamvis domina landgravia praeterquam ab archi- et episcopatibus Moguntinensi, Coloniensi, Paderbornensi, Monasteriensi et abbatia Fuldensi a nemine restitutionis et indemnitatis loco aliquid poposcerit et sibi eo nomine a quoquam alio quicquam solvi omnino noluerit, pro rerum tamen et circumstantiarum aequitate placuit toti conventui, ut salva manente dispositione paragraphi praecedentis inchoantis "Conventum praeterea est etc." [vgl. Art. XV,4 IPO] etiam caeteri status cuiuscunque generis cis et ultra Rhenum, qui prima Martii huius anni Hassiacis contributionem dependerunt, secundum proportionem contributionis exsolutae toto hoc tempore observatam ad conficiendam summam superius positam et militum praesidiariorum sustentationem ratam suam supranominatis archi- et episcopatibus atque abbatiae conferant et damnum, si quod solventes ob unius vel alterius moram perpessi fuerint, morosi resarciant nec executionem contra tergiversantes instituendam Caesareae maiestatis aut regiae maiestatis Sueciae vel etiam Hassiae landgraviae officiales aut milites impediant neque etiam fas sit Hassiacis quenquam in praeiudicium huius declarationis eximere; ii vero, qui suam quotam rite persolverint, ab omni eatenus onere liberi erunt.  
 
  [Art. XV,13 IPO = § 58 IPM] Quod controversias inter domus Hassiacas, Cassellanam et Darmstadinam, super successione Marpurgensi agitatas attinet, quandoquidem eae Cassellis die decima quarta mensis Aprilis proxime elapsi consensu partium unanimi accedente penitus sunt compositae, placuit transactionem istam cum suis annexis et recessibus, sicut ea Cassellis inita et a partibus subsignata conventuique huic insinuata fuit, vigore instrumenti huius eiusdem plane esse roboris, ac si verbis totidem hisce tabulis inserta comprehenderetur, nec a partibus transigentibus nec aliis quibusvis sub praetextu sive pacti sive iuramenti sive alio quocunque ullo unquam tempore convelli posse, quinimo ab omnibus, etiamsi aliquis ex interessatis eam forte confirmare detrectet, exactissime observari debere.  
 
  [Art. XV,14 IPO = § 59 IPM] Sicut etiam transactio inter defunctum dominum Wilhelmum Hassiae landgravium et dominos Christianum et Wolradum comites Waldecciae die undecima Aprilis anno millesimo sexcentesimo tricesimo quinto [1635] facta et a domino Georgio Hassiae landgravio die decima quarta Aprilis anno millesimo sexcentesimo quadragesimo octavo [1648] ratificata non minus vigore huius pacificationis perpetuum et plenissimum robur obtinebit omnesque Hassiae principes pariter ac comites Waldecciae obligabit.  
 
  [Art. XV,15 IPO = § 60 IPM] Firmum quoque maneat et inviolabiliter custodiatur ius primogeniturae in qualibet domo Hassiae, Cassellana et Darmstadina, introductum et a Caesarea maiestate confirmatum.  
  Copyright © Aschendorff/Münster; Vereinigung zur Erforschung der Neueren Geschichte